TTB'den asrın felaketinden deprem raporu

Türk Tabipleri Birliği (TTB), 6 Şubat 2023’de meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerle ilgili Altıncı Ay Deprem Raporu’nu kamuoyuyla paylaştı. “Olağandışı Durumlara Dayanıksız Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri” başlıklı rapor, 1 Mayıs-31 Temmuz 2023 tarihleri arasındaki sürece odaklandı.
TTB'nin raporunda "Tabip Odası yöneticilerinin çeşitli tarihlerdeki açıklamalarına göre depreme bağlı ölüm sayısı Gaziantep’te merkezde 600, ilçeler dahil toplamda 4 bin civarında, Şanlıurfa’da deprem nedeniyle ölen kişi sayısı 349, Adana’da 420 olduğu bilgisi paylaşılıyor. Resmi açıklamalara göre ise ölümlerin Şanlıurfa ve Gaziantep illerinde daha yüksek Adana’da daha düşük olduğu görülüyor" deniyor. Raporda, ölü ve yaralı istatistiklerinin hala belirsiz olduğu vurgusu yapılıyor.
Konteyner GYA'larda (Geçici Yerleşim Alanları) Depremzedeler günde iki öğün aşevinden yemek alıyor ve kendi olanaklarıyla yemek pişirmeye çalışıyor. Bölgede kronik hastalıkları olanlar ve çocuklar için ayrı bir düzenleme bulunmuyor. Depremzedeler genellikle kendi yemeklerini dışarıda, tüplü ocaklarda pişiriyor.
Geçici yaşam alanlarının tümünde sağlık birimlerine rastlanmıyor. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ve Katar-2 konteyner GYA’larda, ASM (Aile Sağlığı Merkezi) yok. Diğer yaşam alanlarında ASM'ler bulunuyor. Aşılar gezici aşı ekipleri tarafından yapılıyor. Aile planlaması ile ilgili malzeme sorunu var. Az da olsa depremzedelerin bit, uyuz ve ishal şikayetleri devam ediyor. Hijyen ürünlerinin dağıtımında azalma olduğu belirtiliyor.
Toplu Çadır GYA'larda tuvalet ve banyo sayısı yeterli olsa da kadın ve erkek tuvalet ve duş alanlarının aynı yerde bulunması ve gece aydınlatma sorunlarının yaşanması kadınların erişimini olumsuz etkiliyor. Engelli bireyler de helalara ulaşımda sorun yaşıyor. Bazı GYA'larda ise kanalizasyon sularının su yüzüne çıkması TTB tarafından gözlemlenen suyun yayıldığı alanlarda oyun oynayan çocukların sağlığını tehdit ediyor.
Toplu Çadır GYA'larda son zamanlarda yapılan ilaçlamaların sıklığının azaldığı belirtiliyor. Depremzedeler yaygın olarak sineklerden; bazıları ise yılan ve fare görmekten şikayetçi.
Aktarımlarda öne çıkan konu başlıkları ise şöyle oldu:
Hekimlerin/sağlık emekçilerinin sorunlarının çözümüne yönelik bir strateji geliştirilmedi, gerekli adımlar atılmadı, özlük haklarında iyileştirmeler sağlanmadı.
Tayin hakkı çıkması sonrası bazı branşlarda eksilme yaşandı. Bu da kalan hekimlerin üzerindeki yükü fazlasıyla artırdı.
Sağlık hizmeti veren birimlerin fiziki şartları düzeltilmedi. Bazı birimlerdeki ekipman eksikliği giderilmedi. Sağlık müdürlükleri ise çözüm için herhangi bir adım atmadı.
Yıkılan aile sağlığı merkezlerinin yapımı için hiçbir çalışma başlatılmadı.
Adıyaman’da sadece devlet hastanesinin ayakta kalmasına, Kahramanmaraş’ta şehir hastanesinin hizmet verememesine bağlı olarak sağlığa erişimde sorunlar arttı, çözüm doğrultusunda herhangi bir çalışma başlatılmadı.
Sağlık kurumları güzergahındakiler başta olmak üzere yolların halen yapılmamasına bağlı olarak ulaşım sorunu çözülemedi.
Yıkımların sürmesi, su kuyularının moloz döküm alanlarının yakınına açılması gibi nedenlerden ötürü içilebilir suya erişim halen sağlanamadı.
Yıkım, moloz döküm ve ayrıştırma çalışmalarının kurallarına uygun yürütülmemesi nedeniyle kanserojen lif, asbest ve toksik tozların havaya karışma sorunu sona ermedi.
Aşı ve izlem eksiklikleri sorunu giderilmedi.
Gündelik yaşamın normale dönememesi, temel ihtiyaçlara erişimin sağlanamaması, istihdam sorununun giderilememesi gibi nedenlerden ötürü psikolojik sorunlarda artış olmasına karşın psikolojik destek çalışmaları geliştirilmedi.